Formiranje i uobličavanje zbirki umetničkog odeljenja utemeljeno je u ideji o Muzeju koji prevazilazi lokalne okvire. Ovaj koncept, vidljiv je i u brižljivo osmišljenim otkupima likovnih dela, vođenim ciljem o celovitosti i uobličenosti zbirki. Upravo dva velika otkupa, od Borisa Jovančevića i Jovana Novakovića, čine okosnicu Zbirke srpskog slikarstva prve polovine 20. veka i delom Zbirke 19. veka. Pažljivo birani radovi prilikom otkupa fundirali su reprezentativnu kolekciju kroz koju se iščitava i nadograđuje istorija umetničkih strujanja na tlu Srbije i Jugoslavije, s kraja 19. do sredine 20. veka.Formiranje i uobličavanje zbirki umetničkog odeljenja utemeljeno je u ideji o Muzeju koji prevazilazi lokalne okvire. Ovaj koncept, vidljiv je i u brižljivo osmišljenim otkupima likovnih dela, vođenim ciljem o celovitosti i uobličenosti zbirki. Upravo dva velika otkupa, od Borisa Jovančevića i Jovana Novakovića, čine okosnicu Zbirke srpskog slikarstva prve polovine 20. veka i delom Zbirke 19. veka. Pažljivo birani radovi prilikom otkupa fundirali su reprezentativnu kolekciju kroz koju se iščitava i nadograđuje istorija umetničkih strujanja na tlu Srbije i Jugoslavije, s kraja 19. do sredine 20. veka.
Da je reč o ozbiljnom pristupu u formiranju jedne umetničke, muzejske kolekcije, svedoči i činjenica da je deo ovog velikog projekta, podstaknutog iz samog Muzeja i podržanog od strane lokalne samouprave, bila i komisija za otkup, formirana od strane Narodnog muzeja u Beogradu i Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture. Među uglednim stručnjacima našli su se Mihajlo Petrov, Pavle Vasić, Momčilo Stevanović, Mirjana Ćorović Ljubinković, Vera Ristić i drugi.
Galeriji vrhunskih majstora poput Vlaha Bukovca, Save Šumanovića, Paje Jovanovića, Uroša Predića, Mila Milunovića, Marka Murata, Leona Koena, Petra Lubarde, Milana Konjovića, Petra Dobrovića i drugih, pridružili su se, velikim legatima, Dušan Mišković i Dragomir Lazarević, sa po 150 slika, grafika i crteža. Manje poklon-zbirke: Mihajla Petrova, Jelene Ćirković, Olge Jančić, Aleksandara Lukovića - Lukijana, Jelene Čumić Dimitrijević, Momčila Antonovića, takođe su deo bogate umetničke kolekcije Muzeja. Iako je sa sistematskim otkupima završeno osamdesetih godina 20. veka, tradicija poklona je nastavljena do danas, te je tako formirana i Zbirka novije umetnosti, koja broji preko 300 likovnih dela različitih tehnika i medija: skulptura, slika, grafika, crteža.
Znatan deo fonda novije umetnosti, od preko stotinu i pedeset umetničkih radova, stvaralaca najrazličitih likovnih provinijencija, čini i kolekcija zavičajnih slikara, kao značajno svedočanstvo lokalnog kulturnog identiteta. U celini uzev, Odeljenje istorije umetnosti palanačkog Muzeja trezorira gotovo devet stotina muzealija, sistematizovanih po georenavedenim zbirkama i legatima.
Legat Dragomira Lazarevića
„Ovim poklonom želim da se odužim gradu u kome sam odrastao, proveo dečačke i dane prve mladosti.... Red je da se na neki način vratim Palanci, da joj vratim dug za sve, jer je to trasiralo moj životni put. Hvala joj što me na ovaj način prima." Ovim rečima, 2008. godine, slikar i kolekcionar Dragomir Lazarević darovao je, i obogatio Narodni muzej u Smederevskoj Palanci legatom od 151 umetničkog dela: slika, grafika, crteža, skulptura.
Lazarevićev poklon-legat sastoji se od 92 autorska rada i 59 dela slikara, koji su bili deo njegove privatne kolekcije, kolokvijalno nazvanih „Prijatelji“. Radovi D. Lazarevića klasifikovani podelom na: Asocijativno slikarstvo, Realno slikarstvo i Crteže, ne govore o fazama njegovog stvaranja, već o večitoj potrebi umetnika da odgovara na različite likovne izazove. Bogati opus, u kojem je sabrano pola veka umetničkog rada, govori o slikaru sigurne ruke, intuitivnom, pronicljivom i analitičnom. Kolekcija „Prijatelji“ sabira dela Lazarevićevih kolega-umetnika, protagonista ovdašnje likovne scene, od pedesetih do ranih osamdesetih godina 20. veka, među kojima su i Momčilo Antonović, Drago Lubarda, Božidar Kovačević, Olivera Čohadžić, Vojislav Todorić i drugi.
„Ovim poklonom živeću svoj drugi život u mojoj Palanci“
Dragomir Lazarević je rođen 1920. godine u Begeču kod Novog Sada. Od svoje jedanaeste godine živi u Smederevskoj Palanci. Nekoliko godina proveo je kao đak Palanačke gimnazije, odakle odlazi u vojnu školu. U Beogradu nastavlja svoj životni put. Bio je vojni pilot–lovac sa činom kapetana, a po osnivanju JAT-a civilni pilot. Iako od detinjstva talentovan za slikarstvo, mogućnost da se formalno obrazuje stiče pedesetih godina na ULUS-ovim slikarskim radionicama koje su držali Jefta Perić, Kumrić, Četić. Od 1966. godine član je ULUS-a. Tokom svoje duge umetničke karijere bio je sekretar slikarske sekcije, potpredsednik, vršilac dužnosti predsednika ULUS-a, kao i član Umetničkog saveta ULUS-a. Izlagao je redovno na ULUS-ovim godišnjim izložbama u okviru različitih sekcija, na Oktobarskom salonu, Izložbi jugoslovenskog portreta, Likovnim susretima u Subotici, kao i na drugim velikim likovnim manifestacijama. Bio je nagrađen diplomom za umetnički rad likovnih udruženja Srbije. Umro je u Beogradu 2013. godine.
Legat Dušana Miškovića
Umetnička kolekcija palanačkog muzeja obogaćena je, 1977. godine, vrednim delima poklon-legata Dušana Miškovića. Obrazlažući odluku da legat zavešta našem gradu, Mišković je jednom prilikom izjavio: „...kada sam video kolika je i kakva kulturna tradicija u ovom mestu i upoznao lepu borbu Narodnog muzeja protiv kulturne provincije, učinio sam ono što mi se čini sasvim prirodnim – dao sam svoj doprinos tom naporu.“ Izuzetnost ovog čina darivanja, deklariše Miškovića kao umetnika koji postaje neizbrisiv segment kulturnog identiteta Smederevske Palanke.
Značajana po obimu, Miškovićeva poklon-zbirka sastoji se od 150 slika i crteža, nastalih u periodu od kasnih tridesetih do sedamdesetih godina 20. veka. Vrednost legata se tako očitava i u reprezentativnosti Miškovićevog likovnog opusa, ali i u „lepoti“ svakog dela pojedinačno. To „lepo“ umeo je Mišković da prepozna u predelima, svakodnevnom životu, u čoveku kao njihovom protagonisti ali i u ljudskom liku kao riznici karaktera i najdubljih emocija. Njegov doživljaj viđenog zaodenut je intimističkom atmosferom kompozicije i nesputanim koloritom, mahom naglašene fakture, koji prestavlja glavno sredstvo Miškovićevog likovnog izraza.
U legatu Dušana Miškovića pored ulja zastupljeni su i akvarel, pastel, ugljen. Raznovrsnost u tehnici i žanru i dug stvaralački vek, ne nagoveštavaju veća odstupanja u izrazu, već ukazuju na doslednost i autentičnost ovog plodotvornog „majstora boje i atmosfere“, kako ga je okarakterisao Sreto Bošnjak.
Dušan Mišković (1915-1993) rođen je u Aleksincu 29. oktobra 1915. godine. U Pirotu pohađa osnovnu školu, nakon koje svoje dalje obrazovanje nastavlja u Beogradu. Završava gimnaziju i Trgovačku akademiju, a slikarske pouke stiče u Umetničkoj školi kod profesora Bete Vukanović, Ivana Radovića, Ljube Ivanovića i Nikole Beševića (1935-39).
Kao učesnik Narodnooslobodilačkog pokreta, ratne godine provodi u ilegali, u Aleksincu i Sokobanji. Nakon rata, u Nišu osniva Školu primenjenih umetnosti, u kojoj radi kao predavač i direktor do 1955. Odlazi zatim u Beograd, gde ostaje do kraja svog životnog veka, baveći se pedagoškim radom.
Izlaže na mnogobrojnim samostalnim i kolektivnim izložbama u Beogradu i drugim gradovaim a Jugoslavije. U inostarnstvu prisutan je na izložbama u Rimu, Napulju i Firenci, gde na međunarodnoj izložbi „Santa Kroče“, 1970. godine dobija zlatnu medalju za slikarstvo ovog grada. Izlaže i u Nemačkoj, Americi, Kanadi.
Dela Dušana Miškovića našla su svoje mesto i u Muzeju savremene umetnosti u Beogradu, Narodnom muzeju u Beogradu, Muzeju grada Beograda, Muzeju grada Zemuna, Narodnom muzeju Niša, Zavičajnom muzeju grada Aleksinca, ali i u brojnim privatnim kolekcijama u zemlji i inostranstvu (Ravena, Venecija, Minhen, Pariz, Vašington).
